Talas Savaşı’nın Önemi ve Özelliği Nedir?

O günlerde şartları değiştiren bazı gelişmeler de yaşanmıştı; Taşkent’in Türk Hükümdarı Bagatur Tudun, çok defa Çin İmparatoruna hürmetlerini iletmişti. Bu duruma rağmen 750 yılında Kuça’da Vali Kao-Sein-çe kendisine iyi muhafızlık yapmadığı ithamında bulunarak Taşkent’e sefer düzenlemiş, Tidun’un kafasını vurdurmuş, hazinesine el koymuştu. Bu şiddet gösteri Türklerin ayaklanmasına neden oldu. Katledilen Tudun’un oğlu, Balkaş’ın doğu ucundan İrtiş’e kadar, Tarbagatay ve Unungu nehirleri üzerinde yaşayan Karluk Türklerinin ve Soğdak ülkesindeki Arap askerlerinin desteğini sağlamıştı. Çinlilerin geçtikleri bölgelerdeki sert tutumları ve Taşkent Bei Bagatur Tudun’u öldürmeleri, Türkleri bu defa Çinlilere karşı Müslümanlardan yardım istemeye sevk etmişti. Bu gelişme, bir dönüm nokası oldu. Bunun üzerine Horasan Valisi Ebu Müslim, Ziyad bin Salih komutasında güçlü bir orduyu Çinlilere karşı gönderdi. Buhara’da bir ayaklanmayı bastırıp dönen Ziyad bin Salih, güneyden; Karluklar, kuzeyden harekete geçti. Siyasi birlikten yoksun olan Türkler, Çin kuvvetleriyle tek başlarına mücadele edemeyeceklerini bildikleri için, Çin üzerine bir sefer düzenlemek eğiliminde olduğu anlaşılan Ebu Müslim’i Kuça, Karaşar, Hotan ve Kaşgar’ın işgaline ikna etmişlerdi.

Bunu haber alan Çinliler, 70 bin kişilik bir orduyla soluğu Arapların, Taraz, Çinlilerin Ta-lo-se dedikleri Talas yakınlarında aldı. Çin ve Müslüman  kuvvetleri 751 yılının Temmuz ayında Talas yakınında karşı karşıya geldi. Beş gün süren savaş, Göktürklerin bir boyu olan Karlukların arkadan taarruz etmeleri ile Çinliler için büyük bir hezimetle son buldu. 70 bin kişilik Çin birliklerinin büyük bir kısmı savaş meydanında öldürülmüş, 20 bin kadarı esir olarak Müslümanların eline geçmiş, Kao Sien-çe ise son anda canını kurtarıp birkaç adamıyla kaçmıştı.

Talas, sıradan bir savaşı değil, bilakis Türk ve İslam ordularının birlikte, Çinlilere karşı verdiği bir meydan savaşıydı. İslamiyet’i henüz etmeyen Türklerin, Orta Asya’da İslam dinini tanıtıp yayan Araplarla birlikte, Çinlilere karşı, Talas’ta yaptıkları bu savaş, sebep ve sonuçları bakımından çok önemlidir. Rus tarihçi Wilhelm Barthold, bu tarihi günün Orta Asya’nın Çinleşeceğini gösterdiği bir anda, ülke İslamlaşmaya başlamıştır.